ازدواج وليعهد ايران با فوزيه و بحث وحدت شيعه و سني در مصر!

يكي دو سال بود كه رضاشاه تصميم گرفت فوزيه را با پسرش محمدرضا ازدواج كند. در اين مدت ، چندين نويسنده و روزنامه نگار مصري شروع به نوشتن در مورد ايران ، چاپ كتاب و برخي مسائل ويژه مطبوعاتي كردند.
يكي از كتابهايي كه اخيراً ديدم اثري از احمد محمود الساعتي با عنوان “رضا شاه بهلوي جنبش حديث ايران” است كه در سال 1939 توسط مدرسه النهضه مصر منتشر شد.
در كتاب آمده است كه اين ساداتي در دارالكتب المصريه (شايد كارمند) بوده است. شخص ديگري به نام عبدالوهاب اعظم ، به عنوان استاد ادبيات ايران در دانشگاه فواد الاول ، مقدمه اي بر اين كتاب نوشته است. اين كتاب شامل چندين عكس از رضا شاه و پسرش در كنار فوزيه است. نويسنده آن يك نسخه از اين كتاب را به قاسم غني ، كه در آن زمان سفير ايران در مصر بود ، تقديم كرد و دقيقاً همان نسخه اي است كه تصوير آن در اختيار من است و در كتابخانه مجلس نگهداري مي شود.
نكته شگفت انگيز اين است كه رويكرد دولت عجمي و پهلوي پروهيراني به يك دولت عربي يكي از پديده هاي شگفت انگيز اين دوره است. آيا شيعه و سني پشت سر بودند؟

فهرست كتابها نشان مي دهد كه نويسنده مي خواسته دوره اي از تاريخ ايران را از امپراتوري ساساني تا دوره معاصر بنويسد. بنابراين ، قسمت اول دولت ساساني ، سپس ايران تحت حكومت اسلامي تا پايان دوره مغول ، سپس دوره صفويه و قاجار ، كه خيلي زود رد شد. سپس ، با جزئيات بيشتر ، قرارداد 1919 ، جنگ جهاني اول و سپس ماجراهايي كه با سلطنت رضاشاه به پايان رسيد. كودتاي ضياء سيد ، جمهوري خواهي و سلطنت ، ارتش ، شيخ خزعل ، اخراج قاجار ، ايران مدرن و در نهايت كليات درباره ايران ، شامل جغرافياي ايران ، مردم ايران ، دين و فرهنگ در ايران ، وضعيت اقتصادي و سرانجام بحثي پيرامون مذهب شيعه مطرح شد.

به جز مقدمه عبدالوهاب اعظم و متن كتاب نويسنده ، احمد الساداتي ، بحث نسبتاً طولاني كتاب شيعيان (صص 163-202) ، كه نسبتاً طولاني است ، توسط دكتر محمد حسن ال- اعظمي ، دبير كل جماعت اخوا الاسلاميه) است. اين جمعيت دقيقاً در همان زمان براي تحقق وحدت شيعه و سني ايجاد شد.
اعظمي با اشاره به دوستي خود با ساداتي ، نويسنده كتاب ، گفت كه از او خواسته است درباره مذهب شيعه بنويسد كه دين اكثر ايرانيان است.
او مي گويد: “ما در عصري زندگي مي كنيم كه بايد يكديگر را بيشتر بشناسيم و روابط و برادري ايجاد كنيم.” او سپس اشاره مي كند كه اگرچه در الازهر تحصيل مي كردم ، اما قبلاً اديان مختلف را در هند مي شناختم ، زيرا در آنجا بحث هاي مذهبي زيادي وجود دارد. طبيعتاً با اصول اديان شيعه و سني آشنا شدم. هر دو شهادت مي گويند ، به مناسك و اركان اسلامي اعتقاد دارند ، زكات و روزه مي دهند و از حج پيروي مي كنند و حدود و آداب را رعايت مي كنند. با اين حال ، آنها شاهد تكفير و تجزيه متقابل خود هستند ، و گاهي اوقات بدتر از كافران تلقي مي شوند. اين در حالي است كه آنها هر دو در اسلام مذهبي هستند و در يك قبله نماز مي خوانند.

اعظمي مي گويد دليل اين اختلافات ديدگاه هاي سياسي يا فقهي است كه اختلافات در آنها تا به امروز باقي مانده است. اما اين تفاوتها ، به نوبه خود ، پيامدهاي ديگري نيز دارد و نسبتهاي اشتباهي است كه به يكديگر داده مي شود ، از جمله اين كه آنها معتقدند ، براي مثال ، گابريل در انتقال پيام وحي اشتباه كرده است.
سپس مي نويسد: اسلام دين مدارا است و از ابتداي اسلام ، اين مدارا شناخته شده است. اسلام ، كه خواستار تعامل مناسب با ذمي ها است ، طبيعتاً بايد بر روح برادري بيشتر از مسلمانان تأكيد كند. البته ، من اكنون قصد ندارم فرقه هاي اسلامي را لغو كنم ، همانطور كه هيچ كس نمي تواند ، اما وقتي مي توان اقوام مختلف را به نام وطن ، به نام وحدت مذهبي گرد هم آورد ، نمي توان با هم جمع كرد بسياري از مسلمانان

اعظمي مي گويد كه در حال حاضر گروه هاي مذهبي متفاوتي در مصر وجود دارد و برخي از آنها به دليل مشكلات پيش روي خانواده ها از ديدگاه اديان ديگر در دادگاه ها و شرع پيروي مي كنند و از اين طريق حل شده است.
سپس مي گويد يكي از دلايل اين وحدت مي تواند همين ماجرا باشد ، يعني ازدواج پسر پادشاه ايران با دختر پادشاه مصر. توضيحات بيشتري در اين زمينه داده مي شود و سپس با اشاره به اينكه بسياري از مواردي كه وي به شيعيان نسبت مي دهد نادرست است ، مي گويد سعي مي كند در اين زمينه توضيح دهد و اهل سنت را با باورهاي درست شيعيان آشنا كند. به عنوان مثال ، در مورد نماز جمعه ، چون برخي از شيعيان آن را اقامه نمي كنند ، اعتقاد بر اين است كه آنها نماز جمعه را نمي پذيرند ، اگرچه شرطي براي اعتبار نماز جمعه دارند و اين كه امام معصوم بايد از اهل براي تأسيس آن گويي حنفي ها شرايط ديگري داشتند. به تعداد اين يكي وجود دارد.
اعظمي مي گويد به همين دليل ما اين “اخوان اسلامي” را ايجاد كرده ايم تا بتوانيم مشكلات بين مذاهب مختلف را با انجام جلسات و كنفرانس هاي علمي و تبادلات علمي و دانشجويي حل كنيم. اما در اينجا من سعي مي كنم مذهب شيعه را معرفي كنم و در اين زمينه بايد بگويم كه من از آثار علماي معاصر شيعه مانند شيخ محمد حسين الكاشف الغطا و سيد محسن امين استفاده كرده ام ، زيرا همه دانش بايد متعلق باشد. او خود از آن استفاده كرد ، گرچه در همه فرقه ها افراطي وجود دارد ، درست مانند اهل سنت كه آثاري را نوشته اند كه هيچ ارتباطي با اهل سنت ندارد و نبايد توسط مخالفان اهل سنت به آنها استناد شود.

شيخ محمدحسن اعظمي با شروع از صفحه 171 ، مذهب شيعه را تحت عناويني مانند معناي واژه شيعه ، فرقه شيعه ، گسترش تشيع و خلاصه اي از دوازده باور شيعه معرفي كرده است. سپس مي گويد: مسلمانان قديم و جديد توافق دارند كه هيچكس نمي تواند شهادت را باور كند. سپس ، در اين زمينه ، مقالاتي از ابن عربي و رشيد رضا آورده است (المنار: 17/44). همان را در النباني بيروت در ابتداي كتاب خود با عنوان شواهد حقيقت نقل كرده است. حتي ابن تيميه در رساله الاستغاها (مجموعه الرسائل الكبري: 1/470) نوشته است كه پيامبر (ص) براي مردم كبير براي اهل توحيد شفاعت كرد و هيچ يك از قوم توحيد چنين نمي كند. براي هميشه در آتش بمانيد پس از آن ، وي نمونه هاي ديگري از سخنان علماي اهل سنت ارائه كرد و اطلاعات بيشتري در اين باره در كتاب الفصول المهما في طليف العما شرف الدين ارائه كرد. اين آخرين خط كتاب در صفحه 202 است.
مي توان گفت كه تاريخ وحدت شيعه و سني در مصر و تأسيس مركز وحدت با ازدواج محمدرضا پهلوي با فوزيه آغاز شد ، اما داستان را نبايد در اينجا ، در آن لحظه ، با تفكر معتدل محدود كرد. در مصر و دانشمندان غالب بودند اين كشورها به ندرت افراطي بودند. اين وضعيت انگيزه هاي تاريخي خاص خود را داشت ، اما بيش از هر چيز تحت تأثير تسلط بر فضاهاي فكري جديد بود كه از همزيستي اقوام و طوايف بيشتر حمايت مي كرد.

متأسفانه ، از اوايل قرن بيستم ، هنگامي كه كتابهاي ابن تيميه به سرعت و به طور گسترده منتشر و توزيع شد ، افراط گرايي بر اعتدال غلبه كرده است تا اين روزها به گفته ابن فتوا ، شاهد سوزاندن رسمي يك مسلمان سني بوديم كه او خلبان اردني بود. به تيميه تعيين شد.
تاريخ وحدت اسلامي در مصر بعداً در دوره پهلوي دوم و نه تنها توسط دولت ، بلكه توسط آيت الله بروجردي در قم نيز مورد حمايت قرار گرفت. در نتيجه ، سفرهاي زيادي انجام شد ، برخي آثار معتدل شيعه در مصر منتشر شد ، بسياري از دانشمندان مصري مقاله هايي در مورد نياز به وحدت و تصويري معتدل از شيعيان نوشتند … با اين حال ، فضا تغيير كرد و رسيد. در وضعيت بدي به نظر مي رسد و به نظر مي رسد خارج از كنترل است.